نقش الگویی والدین بر فرزندان

كودكان از بدو تولد، یادگیری را از راه تقلید یا همانند سازی انجام می دهند. به این معنی كه از رفتار و گفتار ما نمونه سازی می كنند و آن را انجام می دهند. روانشناسان همانند سازی را فرآیندی اساسی در اجتماعی شدن كودك و نوجوان می دانند و معتقدند كه آنها با سرمشق گیری از افراد مهم محیط خود، نگرشها و رفتارهایی را كه جامعه از افراد بزرگسال انتظار دارد، كسب می كنند. یادگیری از راه تقلید و همانند سازی یكی از قوی ترین و مؤثرترین یادگیری هاست به طوری كه رفتارها و گفتارهای یادگرفته شده از این طریق به سختی فراموش می شود.
گاهی اوقات فقط در اثر مشاهده و بدون این كه كسی بخواهد كاری را به قصد یاددادن چیزی به كودك یا نوجوان انجام دهد، یادگیری صورت می گیرد. همچنین از آنجا كه كودك و نوجوان بیشترین برخورد را در زندگی با والدین خود دارد، والدین منبع اصلی همانندسازی محسوب می شوند، ولی با این حال، برادرها، خواهرها ، بستگان نزدیك، معلم ها ، همسالان ، قهرمانان و ستارگان فیلمها (بویژه در نوجوانی) الگوهای دیگری هستند كه به عنوان منابع تقلید و همانندسازی به كار می آیند.
● چگونه الگوی مطلوبی باشیم
▪ گفتار و رفتارهایمان را هماهنگ سازیم- برای ارائه الگویی مطلوب كه كودك و نوجوان بتواند از آن الهام بگیرد، قبل از هرچیز به هماهنگی و تطابق بین عمل و گفتار نیاز است. یعنی آنچه را كه می گوییم خود عمل كنیم و آنچه را كه عمل می كنیم، بگوییم. اگر در بین گفتار و رفتارمان دوگانگی باشد، كودك و نوجوان سرگردان خواهد شد، زیرا نمی داند از گفتارمان پیروی كند یا از رفتارمان. دراین صورت كودك و نوجوان به طور كلی از ما سلب اعتماد می كند. جملاتی مانند «آنچه را كه می گویم، انجام بده » یا «آن چه را من انجام می دهم، تو انجام نده» برای كودك و نوجوان پذیرفتنی نیست ، زیرا آنچه مشاهده می كند برای او مهم است نه آنچه به او گفته می شود.
▪ راستگو و صادق باشیم - استعداد یادگیری كودك و نوجوان، همراه با توان قضاوت او، والدین را به راستگویی و صداقت سوق می دهد.
▪ در تربیت كودك باید هماهنگ باشیم - در تربیت كودك اگر ما (پدر ومادر) هماهنگ باشیم ، كودك و نوجوان به راحتی ما را سرمشق خود قرار داده و از ما پیروی می كند. اما اگر هركدام از ما با یكدیگر تعارض و ناهماهنگی داشته باشیم و هر كدام حرف و عمل دیگری را نادرست بدانیم، كودك و نوجوان ما نمی داند كه از كدام یك پیروی كند، زیرا هردوی والدینش را دوست دارد.
▪ رفتارهای نمونه و خوب ارائه دهیم - روانشناسان می گویند كه كودك و نوجوان آن دسته از رفتارهای والدین را مورد تقلید و همانند سازی قرار می دهد كه برایش جذابیت داشته باشد یا والدینش به خاطر انجام دادن آنها مورد تحسین و تشویق قرارگرفته اند.
▪ رابطه ای سالم، امن و پذیرا برقرار كنیم - والدینی كه فرزندان خود را دائم سرزنش، تهدید، تحقیر، مقایسه و تنبیه می كنند، نمی توانند رابطه سالم و گرمی با فرزندان خود داشته باشند، زیرا فرزندان در كنار آنها احساس ناامنی و اضطراب می كنند.
▪ با مطالعه مداوم بر آگاهی خود بیفزاییم - هر كودك و نوجوان برای رفع مشكلاتش و یا آگاهی از مسائلی نیاز دارد به پدر و مادر خود رجوع كند تا آنها به عنوان افراد بزرگسال و دارای پختگی و استواری لازم، او را راهنمایی كنند. لذا ما باید بامطالعه و آموزش خود بتوانیم تا حدی پاسخگوی نیازهای فرزندان خود باشیم، در غیر این صورت از جذابیت نقش الگویی ما كاسته خواهد شد.
▪ قدرت و توانایی خود را حفظ كنیم - مادر و پدر باید در برخورد با مشكلات و یا رجوع فرزندانشان برای حل مشكلاتشان با حوصله، تفكر و آرامش ، نشان دهند كه همواره برای هر مسئله ای می توان راه حلی یافت. این امر قدرت و توانا بودن الگو را می رساند، كه فرزندانمان به آن نیاز دارند.

خاور سلطان كردی
http://www.aftab.ir/news/2008/jul/18/c3c1216369617_science_education_research_childeren.php