طنین جیغ مادر در گوش‌جنین

آیا می‌دانید استرس دوران بارداری مادر با جنین چه می‌كند؟

محققان به تازگی دریافته‌اند استرس شدید مادر در دوران بارداری، ممكن است موجب ابتلای كودك او به شیزوفرنی در آینده شود...

برای تولدش هزار جور تهیه و تدارك دیده بود. لباس‌های رنگ و وارنگ نوزادی، انواع و اقسام پتو و رختخواب كه آنها را توی تخت وگهواره پهن كرده بود.
شیشه شیر، ناخن گیر نوزاد، شامپو و صابون و روغن حمام، كالسكه، روروك، صندلی مخصوص غذاخوردن، انواع اسباب بازی، حتی فكرش را كرده‌بود كه وقتی كودكش به كلاس اول برود چه كیفی برایش بخرد! اما همه این‌ها با كلی استرس و فشار تهیه شده بود. چقدر سر اینكه به جز گهواره حتما تخت چوبی رنگی هم بخرند، با شوهرش جر و بحث كرده‌ و حرص خورده‌بود.


آخرش هم همسر بیچاره برای اینكه به خانم حامله‌اش فشار عصبی وارد نیاید، حاضر شده بود زیر بار قرض برود! حتما با خود می‌گویید خوب اشكالی ندارد، این چیز‌ها عادی است و با به دنیا آمدن نوزاد همه چیز فراموش می‌شود! اشتباه نكنید.
ممكن است بدهی‌ها پرداخت شده و لباس‌ و تخت برای كودك كوچك شود، اما استرس مادر در دوران بارداری، اثری بر كودك گذاشته كه فراموش نخواهد شد. حداقل اش این است كه محققان به تازگی گفته‌اند: نوزاد مادری كه در بارداری استرس داشته باشد، در آینده دچار اضطراب و مشكلات روانی می‌شود. فكر می‌كنید داشتن یك اتاق زیبای كودك ارزشش را دارد ؟!


محققان به تازگی دریافته‌اند استرس شدید مادر در دوران بارداری، ممكن است موجب ابتلای كودك او به شیزوفرنی در آینده شود. تیم محققان دانشگاه منچستر با بررسی ۸۳/۱ میلیون دانماركی بین سال‌های ۳۷۹۱ تا ۱۹۹۵ به این نتیجه رسیده و آن را در مجله روانشناسی عمومی به چاپ رسانده‌اند.


در این مطالعه مشخص شد احتمال ابتلا به شیزوفرنی و اختلالات مشابه درفرزند زنانی كه یكی از عزیزان خود را در ۳ماهه اول بارداری از دست داده‌اند؛ حدود ۶۷ درصد بیشتر است. لازم است بدانید این ارتباط ( یعنی ارتباط بین داغداری و احتمال شیزوفرنی ) در كسانی كه سابقه بیماری روانی نداشتند، مشاهده شد.


● ژن، هورمون، محیط
یافته‌ اخیر دانشمندان تاییدی بر این تئوری است كه وضعیت روانی مادر اثری عمیق بر كودك زاده نشده‌اش دارد. جالب است بدانید تحقیقات قبلی محققان نشان داده بود كه استرس مادر در بارداری می‌تواند خطر زایمان زودرس مادر را زیاد كند و موجب كاهش وزن نوزاد در زمان تولد شود. مطالعات دیگر هم حاكی از این است كه اختلالاتی در ساختمان و عملكرد مغز این نوزادان در آینده بوجود می‌آید كه با شیزو فرنی مرتبط است و به‌نظر می‌رسد شروع این تغییرات از مراحل اولیه تكامل نوزاد است. با این حال محققان هنوز نتوانسته‌اند شواهدی پیدا كنند كه از دست دادن یكی از عزیزان در زمان دیگری از بارداری ( ۶ ماه دوم) اثری بر نوزاد داشته باشد.


محققان فكر می‌كنند مواد شیمیایی كه در پاسخ به استرس از مغز مادر آزاد می‌شود اثر مستقیم بر مغز جنین- كه در حال تكامل است- دارد. این اثر ممكن است در اوایل بارداری كه سد محافظ بین مادر و جنین هنوز كامل نشده، بیشتر باشد. علاوه بر این احتمال شیزوفرنی به عوامل دیگری از جمله ژن‌ها هم ربط دارد. پروفسور فیلیپ بیكر از بیمارستان سن ماری منچستر می‌گوید: به تدریج ما داریم متوجه می‌شویم محیطی كه جنین در رحم مادرش در آن قرار می‌گیرد نقش تعیین كننده‌ای در سلامت دراز مدت او دارد با این حال ما نمی‌خواهیم مردم را بیش از حد نگران كنیم.


● ۲علت عمده مرگ نوزاد
متأسفانه از هر ۵۰ زن باردار یك نفربه علت استرس بارداری مبتلا به اختلال در خوردن می‌شود. اهمیت این قضیه هم در ارتباط این اختلال با تولد نوزاد كم وزن و نارس است. بد نیست بدانید كه این‌ها ۲ علت عمده مرگ نوزاد پس از تولد و بیمار شدن كودك در آینده است. منظور از اختلال خوردن بی‌اشتهایی عصبی(آنوركسیا) است كه در آن فرد از ترس چاق شدن، غذا نمی‌خورد و همچنین بولیمیا كه پس از خوردن برای اینكه چاق نشود، خود را وادار به استفراغ می‌كند.
جالب است بدانید اثر استرس مادر در بارداری در جنین دختر و پسر متفاوت است. محققان دانشگاه مگدیبورگ آلمان اثر استرس در ۳ماهه سوم بارداری موش‌ها را بررسی كرده و متوجه شدند فرزندان چنین موش‌هایی ارتباطات مغزی كمتری بین دو نیمكره مغز داشته و در نتیجه كمتر قادر به كنترل احساسات خود هستند. علاوه بر این در سایر نواحی مغزی هم الگوی متفاوتی از انشعابات عصبی نسبت به شرایط طبیعی مشاهده شد كه البته در دختر و پسر با هم فرق داشت.
● پسر‌ها كم طاقت ترند!


بعضی تحقیقات نشان داده كه استرس بارداری باعث دختر شدن كودك خواهد شد. این اولین بررسی است كه ارتباط استرس با جنس جنین را نشان داده‌است. آنچه محققان دانماركی در مجله پزشكی تولید مثل انسان چاپ كرده‌اند حاكی از این است كه احتمال دختر شدن نوزاد درمادران باردار پر استرس تا ۵ درصد بیشتر از مادرانی است كه آرامش خیال دارند. از آنجا كه كروموزوم پدری تعیین‌كننده جنسیت جنین است، امكان دارد سطوح بالای هورمون استرس لانه‌گزینی جنین پسر را در رحم سخت كرده و باعث سقط جنین‌های پسر شود.


● مشكل رفتاری با منشأ جنینی!
كودكی كه مشكل رفتاری دارد، مضطرب وترسوست، ممكن است در دوران جنینی در معرض استرس مادر قرار گرفته‌باشد. محققان دانشگاه بریستول انگلیس در یافته‌اند اضطراب در اواخر حاملگی با افزایش مقدار كورتیزول (یا همان هورمون استرس) در ۱۰ سالگی كودكی كه قرار است به دنیا بیاید، ارتباط دارد. جالب است بدانید كورتیزول خون جنین را می‌توان از هفته ۱۷ جنینی اندازه گرفت.


متخصصان معتقدند مقادیر بالای كورتیزول از جفت رد می‌شود. این هورمون در حالت طبیعی به بدن كمك می‌كند كه با شرایط پر استرس به خوبی كنار بیاید. اما مواجهه طولانی‌ مدت با آن می‌تواند افراد را دچار افسردگی، اضطراب و خستگی شدید كند. مطالعات قبلی در حیوانات هم نشان داده بود كه استرس حیوانات باردار بر سیستم پاسخ به استرس در بدن یعنی محور هیپوتالاموس- هیپوفیز- آدرنال كه استرس را كنترل می‌كند، تاثیر دارد.


آخرین تحقیقات پروفسور ویوت گلوور از كالج سلطنتی لندن نیز نشان می‌دهد فرزندان زنانی كه در دوران بارداری استرس داشته‌اند، مستعد مشكلات رفتاری و روانی مانند بیش‌فعالی و كم توجهی (ADHD) هستند. علاوه بر این كودكانی كه دردوران تكامل در معرض كورتیزول فراوان قرار بگیرند، در ۱۸‌ماهگی IQ وهوش كمتری خواهند داشت.


این كودكان بچه‌هایی بسیار ترسو و مضطرب هستند. بد نیست بدانید حدود یك میلیون كودك در انگلیس از مشكلات ناشی از عدم تكامل عصبی مانند تاخیر شناختی، ADHD و اضطراب رنج می‌برند كه محققان معتقدند ۱۵ درصدشان ممكن است در اثر استرس قبل از تولد باشد.


در این بررسی محققان عوامل استرس مادر در بارداری را بررسی كرده و متوجه شدند اثر این استرس در تكامل آینده كودك در زنانی كه همسرشان در بارداری نسبت به آنها بی‌رحم بوده و خشونت كرده‌اند، بسیار واضح است. بنابر این شوهران نقش مهمی در كاهش استرس زن باردار دارند. عوامل ژنتیكی و محیط زندگی كودك بعد از تولد هم عوامل دیگری هستند كه در تكامل كودك نقش دارند.


● یك اثر بزرگ!
طبق این بررسی، استرس مادر احتمال ابتلا به یك سری مشكلات را افزایش می‌دهد. مثلا احتمال ابتلای كودك به بیش فعالی و كم‌توجهی را دو برابر می‌كند. بنابر این لازم است استرس مادران در دوران بارداری، سنجیده شود و درصورت نیاز مداخله برای كاهش آن انجام شود. در واقع با كاهش استرس مادر در بارداری می‌توان غیر مستقیم بر پیامد حاملگی و بهبود تكامل نوزادان تاثیر گذاشت. البته همین حرف‌ها و نتایج تحقیقات هم نباید نگرانی شما خانم باردار را فراهم آورد وگرنه نقض غرض شده‌است.


دكتر دیوید كاگهیل از دانشگاه داندی در این باره می‌گوید: ما درباره مقادیر بسیار زیاد استرس صحبت می‌كنیم و گرنه كمی استرس بخشی طبیعی از زندگی روزانه است كه بدن به خوبی از عهده‌اش برمی‌آید. این هشداری است برای شما كه خود را در معرض استرس شدید قرار ندهید و همین طور برای اطرافیان تا در دوران بارداری كاری نكنند كه میزان استرس‌ شما از حد مجاز فراتر رود. متخصصان برای كم كردن این استرس‌ها راه‌هایی را پیشنهاد می‌كنند كه كلاسهای پیش از زایمان یكی از آنهاست. در این كلاسها آنچه زنان لازم است درباره بارداری، زایمان و سلامت كودك بدانند و روش‌های آرامش یافتن به آنها آموزش داده می‌شود.


● ریشه استرس را ببر
۱) ورزش، تمركز و تمرین آرامش و تمرین تنفس عمیق نه تنها در كاهش استرس بارداری مؤثرند بلكه به راحتی زایمان هم كمك می‌كنند.
۲) نداشتن خواب كافی، نداشتن تغذیه مناسب و اندوهگین بودن خودشان عوامل استرس زا به حساب می‌آید و شما را مستعد آسیب در برابر هر استرس حتی كوچك می‌كنند. بنابر این مراقب خواب و تغذیه خود باشید و زیاد مواد كافئین‌دار نخورید.
۳) امیدوار باشید و نگرش مثبت به وقایع داشته باشید. دیدگاه شما به عوامل استرس زا می‌تواند تاثیر آنها بر شما را كم و زیاد كند. اگر امیدوار باشید، بر استرس بهتر غلبه می‌كنید.
۴) بچه‌دارشدن بزرگ‌ترین تغییر زندگی شماست و ممكن است برای اینكه با این تغییر كنار بیایید نیاز به حمایت فامیل و دوستان داشته باشید. بنابر این حتی قبل از تولد نوزاد از اطرافیان خود برای مواجهه با استرس كمك بخواهید.
۵) اگر بعد از به‌كار گرفتن تمام این روش‌ها استرس داشتید به روانشناسان و روانپزشكان مراجعه كنید.

دكتر مهشید چایچی 

تحلیل : همشهری آنلاین    
http://www.aftab.ir/news/2008/aug/25/c3c1219665248_science_education_research_baby.php