اختلاف با همسرم در یادگارخواهی کانون میل جنسی معطوف به اشیایی نظیر کفش، دستکش، جوراب شلواری وجوراب است که ارتباط نزدیکی با بدن آدمی دارد. یادگار خاص مربوط به شخصی است که در کودکی با فرد بیمار ارتباط نزدیک داشته است وکیفیتی دارد که شخص مورد علاقه، مورد نیازیا حتی آسیب رسان را تداعی می کند. معمولااختلال در دوره نوجوانی شروع می شود هرچند یادگار ممکن است دردوران کودکی تثبیت شود. این اختلال پس از استقرار معمولا به صورت مزمن درمی آید. فعالیت جنسی ممکن است مستقیما معطوف به خود یادگار( مثل خودارضایی با کفش یا داخل آن) ویا ممکن است یادگار دررابطه جنسی به کار گرفته شود ( مثلا تقاضا از شریک جنسی برای پوشیدن کفش پاشنه بلند) این اختلال منحصرا درمردها دیده می شود.( کاپلان ، سادوک ، 2007 رضاعی، 1387)
ملاک های تشخیصی برای یادگار خواهی: الف) در طول یک دوره حد اقل 6 ماهه امیال جنسی، تخیلات بر انگیزنده شدید جنسی یا رفتارهای مربوط به کار برد اشیاء بی جان (مثل لباس زیر زنانه ) دیده می شود. ب) تخیلات امیال جنسی یا رفتارها سبب ناراحتی چشمگیر بالینی ویا اختلال در عملکرد اجتماعي، شغلی یا سایر حوزه های مهم کارکردی شخص می شود. پ) اشیاء یادگار تکه هایی از لباس های زنانه که در مبدل پوشی بکار می رود (مثل یادگار خواهی همراه مبدل پوشی ) یا وسیله تحریک لمسی (مانند ویبراتور) نیست . ( کاپلان ، سادوک ، 2007؛ ترجمه رضاعی، 1387)
اختلالاتی که یادگارخواهی با آنها همراه شده
این اختلالات شامل: وسواس دزدیدن، سندرم توره و اختلال بیش فعالی و کم توجهی می باشند. (ضیاء الدینی، خردمند،1387).
سبب شناسی
رویکرد روانکاوی
در يادگار خواهي شخص براي اجتناب از اضطراب، تكانه هاي ليبيدو را به اشياء نامتناسب انتقال مي دهد. به عنوان مثال؛ يادگار خواه كفش، با وابسته كردن لبيدو به يك ابژه احليلي يا همان كفش كه نماد احليل زنانه است، به طور ناخودآگاه به انكار اين موضوع مي پردازد كه زنان احليل خود را در نتيجه اخته شدن از دست داده اند. ( کاپلان ، سادوک ، 2007 رضاعی، 1387)
فروید معتقد بود که یادگار در افرادی که ترس ناخودآگاه از اختگی دارند به عنوان نماد احلیل عمل می کنند. به عبارت دیگر تجربه هایی از اوان کودکی وجود دارند که به ناسازگاری، عزت نفس پایین و احساس بی کفایتی، بویژه در نقش جنسی، منجر شده اند؛ به طوری که ابراز نقشها و انگیزه های غیر همجنس گرایانه فرد مهار شده و یا فرد ترس بیهوده از رابطه ی جنسی با زنها دچار گشته است. بنابراین شیٍیادگاربهمثابهآلتمردانهایقلمدادمیشودکهاورابرایانجامآمیزشجنسییاکسبلذتیاریمیکند.(نیکخو،1387)
بنابراین علت اینکه انحراف" فتی شیسم" به مردان اختصاص دارد، کیفیت آلت توالد و تناسل آنها و مکانیسم روانی عضو مذکور است، که دچار وحشت و اضطراب روانی ناخودآگاه از اختگی یا فقدان عضو نرینه جنسی هستند،درصورتی که زنان دچارترس ناخودآگاه ازاختگی نمی باشند.(انصاری،1371)
رویکرد رفتاری
نظریه پردازان یادگیری معتقدند که یادگاربا تحریک جنسی در سنین پایین ارتباط دارد. به نظر می رسد که یادگار پرستی مانند عورت نمایی ایجاد می شود، به این صورت که در اثر تجربیات اولیهزندگی،بینبرانگیختگیجنسیوشییادگار،پیوندی برقرار می شود. وقتی که فرد بزرگتر می شود، به جای اینکه ارضای جنسی را با فرد دیگری تداعی کند، آن را با شییادگارخودتداعیمیکند. برایمثال،یادگارپرستیکهاشیایمرتبطبانوزاد،مانند: پوشک،ملافهتختبچهیاشورتلاستیکیراترجیحمیدهد،امکاندارد در اوایل کودکی، بین احساسهای تناسلی لذت بخش و لمس کردن این اشیا، ارتباط نیرومندی برقرار کرده باشد.(هالچین، ویتبورنسید محمدی،1388)
مورد نمونه
"مورلئو" فردی است، که یادگار پای او زمانی شروع شد که وقتی 7 ساله بود دمپایی خواهر ناتنی اش آلت او را لمس کرد. از آن زمان به بعد تنها دیدن کفش زن کافی بود تا موجب تحریک جنسی و نعوظ وی شود. اکنون که وی بیست و چهار سال دارد، تقریبا تمام استمناهای او زمانی انجام می شوند که کفشهای زنان را می بیند یا در مورد آنها خیالپردازی می کند. وقتی که او به مدرسه می رفت نمی توانست جلوی چنگ انداختن خود به کفشهای معلمش را بگیرد و به رغم آنکه برای این کار تنبیه می شد، حمله ور شدن به کفشهای او را ادامه می داد. او برای سازگار کردن زندگی اش با یادگار خود، شیوه ی قابل قبولی را یافت. هنگامی که او هجده ساله بود، در یک فروشگاه کفشهای زنانه استخدام شد و با امتحان کردن کفشها به پای مشتریان، از نظر جنسی تحریک می شد. او فقط زمانی می توانست با همسرش آمیز جنسی داشته باشد که به طور همزمان به کفشهای او نگاه کند، آنها را لمس کند و یا درباره ی آنها فکر کند. ( روزنهان،سلیگمنسید محمدی،1380)
نظریه های یادگیری نیز با مساله دلبستگی شهوانی به کشمکش پرداخته اند. رایجترین توجیه، توجیه پاولفي است. دراینجا محرک شرطی"CS" دیدن دمپایی است. این محرک با محرک غیر شرطیUS"" تحریک تناسلی و پاسخ غیرشرطی UR"" لذت جنسی همایند شده است. در نتیجه درآینده دمپاییها موجب پاسخ شرطی"CR" برانگیختگی جنسی خواهد شد. این توجیه شرح می دهد که چگونه نیروگذاری روانی ممکن است نسبت به موضوعات عجیب دردوران کودکی رخ داده شده باشد وبا در اختیار گذاشتن یک مکانیزم توجیه فرویدی را تکمیل می کند.( روزنهان،سلیگمنسید محمدی1380)
رویکرد زیستی
بیماریهای مغزی ممکن است سبب آزاد سازی تکانه های انحرافی گردد. (کاپلان، سادوک،2007| رضاعی،1387)، گزارشهایی در دست است که به همراهی یادگار پرستی با اختلال عصب شناسی اذعان کرده اند. این گزارشها آسیب مغزی، بویژه آسیبهای قطعه ی گیجگاهی، را با یادگار پرستی مرتبط دانسته اند.لازم به ذکر است، که این اختلال عصب شناسی با بچه بازی یا میل جنسی به کودکان، عورت نمایی، مبدل پوشی جنسی و آزارگری-آزارخواهی نیز همراه شده است.( لیندزی،پاولآوادیس یانس،نیکخو،1377)، در گزارش دیگری به مواردی از بچه خواهی، عورت نمایی، یادگار پرستی، مبدل پوشی جنسی و آزارخواهی جنسی در افراد مبتلا به سندرم توره و اختلال بیش فعالی و کم توجهی اشاره شده است.که عوامل ژنیتیکی را در ایجاد این رفتارهای جنسی موثر دانسته اند.(ضیاءالدینی،خردمند،افشار،1387).
درمان
درمان رفتاری
پژوهشگران نتیجه گرفتند که خاموشی و سایر روشهای رفتاری، راهبردهای درمانی مـوثری هستند. یک روش درمان، درمان از راه "ایجاد بیزاری" است، به نظر می رسد که کاربرد این روش(شرطی سازی بیزاری آور) با انحراف جنسی بهترین نتایج را به بار آورده است.(سیف،1381) که به موجب آن، در حالی که فرد در حال استمنا کردن با شی یادگار خود می باشد، او را در معرض تنبیه قرار می دهند؛ مثلاً: دارویی که موجب استفراغ می شود به او می دهند یا وی را هیپنوتیزم می کنند تا احساس تهوع کند.(هالجین،ویتبورنسید محمدی،1380)
برای درمان انحرافات جنسی با روش شرطی سازی بیزاری آور، معمولا از شوک برقی استفاده می کنند. به عنوان نمونه، به توصیف آزمایش مارکس و گلدر توجه کنید. در این آزمایش، مشکل میل جنسی شدید یک مراجع مرد به لباس های زنانه بود. در آغاز درمان، درمانجو با دیدن عکس زنان لخت تحریک می شد که البته واکنش طبیعی است (تحریک جنسی با میزان نعوظی که به درمانجو دست می داد اندازه گیری می شد). اما او با دیدن شورت، زیر پیراهن، و دامن زنان نيز تحریک می شد که البته یک واکنش انحرافی تلقی می شود. در جریان درمان، در 20 کوشش، زیرپوش زنانه را با شوک برقی به او ارائه کردند. نتیجه این بود که زیرپوش زنانه دیگر موجب تحریک جنسی در مرد نمی شد، اما سایر لباسهای زنانه هنوز باعث تحریک او می شدند. در مرحله ی بعدی آزمایش، سایر لباسهای زنانه، یکی بعد از دیگری، با شوک همراه شدند تا اینکه هیچ کدام از آنها، به جز عکس زن لخت (که هرگز با شوک همراه نگردید ) موجب تحریک جنسی وی نگردید. (سیف،1381)
روش رفتاری دیگری که با فرآیند بازآموزی دمساز است، "شرطی سازی مجدد ارگاسمی" نامیده می شود. در این روش، که دیویسون آن را برای درمان نابهنجاری جنسی ابداع کرد، از فرد خواسته می شود با تصور کردن شی غیر قابل قبول (یادگار) تحریک شود، بعد در حالی که به محرک جنسی مناسبی، مانند تصویر شریک جنسی بزرگسال نگاه می کند، استمنا کند. اگر انگیختگی جنسی او کاهش یافت، می تواند دوباره به تصور شی غیرقابل قبول برگردد، اما فقط در حال تمرکز کردن روی محرک قابل قبول می تواند به ارگاسم برسد. به مرور زمان، این فرد برای تحریک جنسی، کمتر به شی غیر قابل قبول متکی می شود و به طور فزاینده ی به محرک جنسی مطلوب روی می آورد.(هالجین،ویتبورن سید محمدی،1388)
درمان دارویی
داروهای آنتی آندروژن نظیر: "سیپروترون استات" و "مدرکسی پروژسترون" با کاهش سطح تستوسترون سرم به کمتر از حدود طبیعی می توانند سایق رفتارهای جنسی را کاهش دهند. ( کاپلان ، سادوک ، 2007 رضاعی، 1387).
ابراهیم مقامی دانشجوی کارشناسی مشاوره دانشگاه شهید چمران اهواز
http://amanelahe.blogfa.com/post/107/%D8%A7%D9%86%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%A7%D8%AA-%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C-%285%29-%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C-fetishism
افكار منفي 